Naskah Kethoprak (drama jawa) satu babak.
oleh Priyo Nugroho (KKTT WISWAKARMAN, UNS)
Tokoh :
- Suminten (SUM) …………………………. Edan – wurung raben
- Cempluk Warsiyah (CEM) ………………. Wicak, alus – calon manten anyar
- Senik (SEN) ……………………………………. Menthel – duwe bojo ora nggenah
- Tumbu (TUM) ……………………………………. Pekok – prawan kasep
- Mbok Mangli (MGL) …………………………. Galak – randha waleh
- Denmas Brata (BRAT) …………………………. Teges – Pangeran Bupati Anom
- Pengisi suara Warog Secadarmo
Setting :
- Papan : Pojok Kampung, ana sendhange, ana lungguhane.
- Wektu : Awan
Kelir 1 : Al-Gendhengu – Wal Umbah- Umbahu
Suminten Ngakak
SUM : Mas Brata… (njoged- njoged) Huahahahaa… (mandheg)
– [MUSIK MUNI – LAMPU ON.]
Ana tengah dalan.
SUM : Mas Brata… (njoged- njoged) Huahahahaa… (mandheg) Mung sliramu sing dadi gandhulaning atiku. Mas Brata… Pun Nimas Suminten wis kalilan mbok rabi mas… Mbesok yen wis awakke dhewe dadi manten, aku ora arep njaluk werna- werna kok mas. Aku akan selalu menunggumu hingga akhir hayatku tiba mas.
Aku iki seneng temenan lho mas, rasane wis ora bisa tak tahan mas… (nangis) Mas Brata… Aku iki seneng tenan mas…
[MUSIK : TEMBANG IMPEN- IMPEN]
SUM : Cempluk! Kowe wengis Pluk… Ora idhep nyeluk kowe mbakyu, kowe sing nggawe Mas Brata wuta. Yen ora ana kowe, ora bakal ana kedadeyan kaya ngene, (nangis) Cempluk… kowe mbakyuku, ning kowe tegel karo adhimu dhewe… Aku iki adhimu… Cempluk… Cempluk… (mbengok) Cempluukkk!!! [OUT]
Cron : SENIK MLEBU NYANGKING TUMBU ISI KUMBAHAN, KOCAPE AREP UMBAH- UMBAH.
SEN : (metu – gage – nggawa tumbu wadhah gombalan, karo nggeremeng) Biyungalah, wong lanang kana kene padha wae. Cangkemme ora bisa diugemi. (nyelehke tumbu – umbah- umbah) Kurang apa ta aku iki? Rumangsaku ya ora elek- elek banget lho rupaku iki. Wong lanang saben dina gaweane ming mendem wae. Perkara mendeme ngono aku ora dadi ngapa, ning perkara ndadak nganggo nyewa barang kuwi sing marai gregeten, pengin tak ajar wong kae. Ngertia ngono mbiyen tak tampik panglamare. Ora idhep isin…
TUM : (mbengok saka njero) Nik! Gombalanmu…
SEN : (nglinguk) Tum… Kowe. Ngapa? (tetep ngumbahi)
TUM : Ngapa ki lho? genah gombalanmu pating slebar neng dalan ngono, ngapa.
SEN : Endi ta ndelok? (niliki) alah mbok ben. Gombalane Kang Sutra wae kok.
TUM : Lak ya gombalanmu ta?
SEN : Du!
TUM : Iki lho.
SEN : (tetep umbah- umbah) Halah… Guwakken kalen kana! Apa arep kogawa mulih ya karepmu.
TUM : Kowe ki ngapa ta jane? (lungguh) Mesthi bar padu karo bojomu maneh ya? Mbok uwis ta Nik, Senik. Pegat wae…
SEN : Lambemu… Rumangsane layang pegat ki murah heh? Apa aku ra nggagas anak- anakku? Yen mung kepingin pegat wae wis awit mbiyen Mbu, Tumbu. Lha anak telu ki dhasare sing mbarep wis ndolor. Apa ya ora isin mengko anak- anakku, yen aku pegatan karo Kang Sutra heh? Mikir Tum, Mikir!
TUM : Halah, kowe ki kemayu. Mula, kaya aku ngene iki malah bebas tak terbatas.
SEN : Kandhaa wae ra payu. Wuu, ngono ki sing mok banggakke ki apa? Rana- rene dhewekkan, mangkat kondangan dhewekkan, turu dhewekkan, ngapa- ngapa dhewekkan. Apa ora mumet kowe Tum?
TUM : Ra payu gundhulmu. Dhewekkan ki tumrape aku rak patut. Lha kowe kuwi, delokken awakmu kuwi! Duwe bojo ki apa jaminan ngalor- ngidul runtang- runtung bareng terus? (semu ngece) Halah mbelgedhes.
SEN : Wis, aku arep umbah- umbah. Ra arep omongan karo kowe.
TUM : (nglerem, rumangsa kalah omong) Ya aja nesu. Heh, kene lho tak wenehi kabar. Kowe wis krungu durung kabare mantenane Suminten?
SEN : (kaget)Heh? Apa?
TUM : Minten, Minten.
SEN : Minten anakke Wa Darmo? Apa arep ngantenan pa? (tetep umbah- umbah)
TUM : Olha iki. Kowe ki ora awor wong ndesa wis pirang taun ta Nik, Senik. Suminten ki jare arep dirabi wong luhur lho.
SEN : Apa iya ta? Lha karo sapa je?
TUM : Anakke Bupatine Trenggalek.
SEN : (kaget kepati) Raden Subrata? Ah mosok ta? Kowe aja gawe- gawe lho.
TUM : Gusti Alah Pengeran. Aku ki tenanan. Jarene, suk ruwah iki arep rabi karo Denmase Brata kae.
SEN : Kok isa? Mosok ta Minten arep dirabi Denmase Brata?
TUM : Nek jarene lho ya. Kuwi ki, jarene merga Wa Darmo kae tau ngewangi numpes brandhal sing gawe geger Kadipaten Trenggalek.
SEN : (semu ngece) Owalaaah… Lhakok samudanan timen, ta ya ya… Lha rumangsamu sing nggawe geger Kadipaten Trenggalek kae sapa? Lha ya mung bocah- bocah kene kongkonane Wa Darmo kae kok.
TUM : (nyaut) Lambemu. Kae brandhal ya.
SEN : Brandhal entut mberut pa? Lhawong Kang Sutra ya melu nggeger neng kana kok? Bubar ngono bali- bali nggawa dhuwit pirang- pirang.
TUM : Heh. Aja gawe kabar sing ora bener lho! Kae ngono cetha brandhal. Lha ngertimu saka ngendi, yen Kang Sutra melu- melu nggeger?
SEN : Kowe ki piye ta? Aku ki apane Kang Sutra heh?
TUM : Lho, mosok ta Nik?
SEN : Mosak mosok mosak mosok. (kelingan)
TUM : (mikir) Oiya ya. Kowe ki bojone Kang Sutra kok ya. Lali aku.
SEN : (kaget kelingan) Weladalah kapiran tenan.
TUM : Ngapa?
SEN : Ngomah ki durung ngliwet. (ngukuti gombalan) Gek piye iki mengko anakku? Dhuh, ayo uwis dhisik. Aku selak arep ngedang sega dhisik. (gage OUT)
TUM : (nututi) Heh Nik… Klambine Kang Sutra… [OUT]
Kelir 2 : Roman Gandrungan
[MUSIK SESEG – LAMPU ON]
Cron : CEMPLUK PLAYON KARO TULUNG- TULUNG
CEM : (saka njero) Tulung… Tulung… Tulung… [IN] (Mandheg ingak- inguk). Jebul pancen wis cethek nalarmu Jaka Gentho. (nangis) Tegel kowe karo mbakyumu dhewe. Kepriye yen Paman Surabangsat ngerti? Kepriye? Aku iki mbakyumu Gentho… Aku iki mbakyumu dhewe…
BRAT : [IN] Cempluk…
CEM : (nglinguk – langsung nubruk ngekep) Denmas…
BRAT : Ana apa Pluk? Kowe kok nangis? Kowe ngapa?
CEM : (semu keweden) Den, Jaka Gentho den.
BRAT : Jaka Gentho? (nglerem – nglungguhke) Wis kene lungguh kene. Ditata atimu, aja kuwatir. Aku wis neng kene. (lungguh) Kene dilarah, sakjane ana apa Cempluk?
CEM : Kula dibujung Jaka Gentho Den.
BRAT : Dioyak? Kosik ta. Kok nganti dioyak kuwi ana perkara apa?
CEM : Kula arep diperwasa Den.
BRAT : (ngadeg) Diprewasa? Endi bocahe?!
CEM : Den, (nglerem) janipun Jaka Gentho nika taksih pernah adhi kula piyambak Den. Kula dipeksa ngladosi panyuwunane Den. Kamangka, Jaka Gentho niku tasih nunggal sedulur sakpadhepokan kalih kula Den.
BRAT : Keparat! Banjur?
CEM : Mula kula nganti keplajar dugi ngriki Den.
BRAT : Mengko dhisik ta. Jaka Gentho kuwi apa dudu anakke Warok Sura Bangsat ta?
CEM : Enggih Den.
BRAT : Ora urus tenan. Titenana wae yen ketemu bocahe. Yawis, kene ora usah kuwatir. Aku wis neng kene. Ngene wae, kanggo nglelipur atimu, supaya menep pangrasamu. Kene dak tembangke apa kepiye?
[GANDRUNGAN]
(cempluk ngalamun)
BRAT : Cempluk… Cempluk Warsiyah… Ana apa? Iki mau daktembangke kok malah sajak suntrut wae polatanmu. Ana apa ta sejatine? Sura Gentho wis adoh saka kene. Ora susa disumelangi ta!
CEM : Den, sampeyan napa mboten menggalih ta Den? Ing atase sampeyan niku pangeran anom, kok kersa pacangan kalih kula? Napa mboten nglelingsemi Den?
BRAT : Pluk… Wis ora kaping- kaping aku ngandhani awakmu. Ora usah basa karo aku. Aku iki pacanganmu.
CEM : Ning, sampeyan niku…
BRAT : Sapa? Anak Bupati? Aku wis dudu anak bupati maneh Pluk. Aku ditundhung.
CEM : (kaget) Lho Den…
BRAT : Wis, ora dadi apa. Mula aku bisa ditundhung dening Kanjeng Rama Bratakusuma kuwi merga aku ora nayogyani apa sing dadi kersa Dalem. Nalika ana pisowanan ing dalem Kadipaten, cekakking rembug ing kana aku bakal dijodhokke dening Kanjeng Rama, oleh wanita sing aku ora ngerti sapa dhewekke sejatine.
(Cempluk noleh rada sedhih)
BRAT : Pluk… Aja sumelang, tresnaku ya mung kowe.
CEM : Mas… aku arep takon karo sampeyan.
BRAT : Nha, ora usah nganggo basa barang rak ya kepenak ta? Kepiye bocah manis?
CEM : Apa Kanjeng Adipati wis pirsa yen awak dhewe duwe sambung tresna Mas?
BRAT : Ngene ya Pluk. Kanjeng Rama nganti seprene iki durung mangerteni yen aku ngono sejatine wis duwe sambung tresna lan kowe. (nglerem) Uwis, ora susah dipikir, sing baku aku wis bisa andum tresna saklawase karo kowe.
CEM : Mas… Aku percaya mas, yen sesambungane awake dhewe iki bakal bisa bacut, senajan tanpa pangestune Kanjeng Adipati apa dene Bapak.
BRAT : Lire?
CEM : Nanging, coba sampeyan nglenggana. Sepira rasa kuciwane wanita sing kok tampik kuwi mas.
(Brata kamitenggeng)
CEM : Mas, apa sampeyan ngerti? Sapa sejatine wanita sing dipilih Kanjeng Adipati dadi garwa sampeyan?
BRAT : Durung Pluk. Mula saka kuwi aku ora nyendikani apa kang dadi dhawuh Dalem.
CEM : Sampeyan bakal dijodhokke karo Suminten ta?
BRAT : Lho… Oleh kabar saka ngendi kok awakmu bisa ngerti yen aku bakal dijodhokke lan wanita aran Suminten?
CEM : Mas, Suminten kuwi adhiku mas.
BRAT : (kaget) Aja gawe- gawe Pluk.
CEM : (ngrintih) Merga katresnane marang sampeyan, lan merga saking kepingine dadi garwamu. Saiki adhiku Suminten wis ilang nalare, kepara dadi edan Mas.
BRAT : Ananging, aku ora seneng karo Suminten utawa sapa wae. Aku mung tresna karo kowe Cempluk.
CEM : Iya mas. Aku percaya mas. Yen ta katresnan kuwi ora bisa dipeksakake. Nanging mas, apa ya aku kudu tega mas? Apa aku mentala? Yen ing mengko aku bebojoan karo sampeyan, nanging nyawang bocah wadon sing prenah adhiku dhewe, kedarang- darang uripe?
BRAT : Mengko dhisik ta. Suminten kuwi sapa Pluk? Aku isih durung ndunung.